Zasady postępowania podczas użytkowania urządzenia energetycznego powinny być opisane w ramowej
instrukcji eksploatacji. Instrukcja powinna być sporządzona zgodnie z wymaganiami formalnymi
określonymi w §4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych [25]. Wszelkie
prace eksploatacyjne powinny być realizowane zgodnie z tą instrukcją.
Przestrzeganie ogólnych zasad i przepisów bhp
Wiele z prac wykonywanych w elektrowniach wiatrowych zaliczanych jest do szczególnie niebezpiecznych.
Są to zwłaszcza prace na wysokości a także prace wewnątrz urządzeń technicznych, takich jak gondola, czy
wieża. Wymagają one stosowania środków zabezpieczających, nadzoru oraz przeprowadzenia specjalnego
instruktażu obejmującego imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań, oraz wymagania
bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach. Ponadto zgodnie z przepisami podjęcie
pracy we wnętrzach urządzeń technicznych powinno być poprzedzone wydaniem pisemnego pozwolenia.
Pracownicy wykonujący pracę wewnątrz powinni być asekurowani, co najmniej przez jedną osobę
znajdującą się na zewnątrz będącą z nimi w stałym kontakcie.
Przy pracach szczególnie niebezpiecznych należy postępować z opracowanymi w przedsiębiorstwie
procedurami (w tym po uprzednim przeprowadzeniu instruktażu i określeniu zasad nadzoru). Konieczne jest
też ustalenie procedur szybkiej ewakuacji pracowników z miejsc pracy na wysokości w sytuacjach
awaryjnych.
W warunkach szczególnego zagrożenia, np. przy pracach wykonywanych przy urządzeniach energetycznych,
wewnątrz gondoli, oprócz pisemnego pozwolenia wymagane jest wykonywanie ich przez dwie osoby
wewnątrz obiektu przy asekuracji trzeciej osoby znajdującej się na zewnątrz.
Przystępując do realizacji i podczas prac w różnych miejscach turbiny wiatrowej należy przestrzegać
dopuszczalnych prędkości wiatru, a gdy prędkość wiatru przekroczy te wartości należy natychmiast
przerwać prace i opuścić elektrownię. Wartości dopuszczalne prędkości wiatru podczas różnych prac
podawane są przez producentów elektrowni wiatrowych. Przykładowo przy wchodzeniu na dolny podest
prędkość wiatru nie może przekraczać 25 m/s, a do gondoli 20 m/s. Prace pionowe na zewnątrz i wewnątrz
turbiny, większość prac konserwacyjnych i wymiany elementów powinny być wykonywane przy
prędkościach maksymalnie od 12 do 20 m/s, a przy korzystaniu z wciągnika prędkość wiatru powinna być
mniejsza, niż.10 m/s. Nawet, jeśli prędkość wiatru jest niższa od wartości granicznych, ale odczuwalne są
silne drgania na skutek wiatru tak, że wystąpi problem z utrzymaniem równowagi, prace powinny zostać
natychmiast przerwane i należy opuścić elektrownię. Nie należy również wykonywać prac podczas burzy
panującej zarówno na terenie farmy, jak i w jej okolicy.
Zapewnienie stanu technicznego i użytkowanie wyposażenia pracy
Należy na bieżąco sprawdzać oraz prowadzić przeglądy maszyn i narzędzi, aby w porę wykryć wszelkie
usterki, uszkodzeń oraz nieprawidłowości w ich działaniu.
W przypadku narzędzi ręcznych należy zwrócić uwagę, czy ich rękojeści nie są uszkodzone, pęknięte,
pobrudzone olejem lub smarem i czy są solidnie połączone z głowicą. Należy przenosić je w torbach lub
pasach narzędziowych, a podczas ich używania nosić obcisłe ubranie i związane włosy.
W przypadku stosowania narzędzi przy wykonywaniu prac na wysokości należy je przytwierdzić linką do
nadgarstka, aby uniknąć ich upadku na ziemię.
Sprzęt zasilany sprężonym powietrzem należy stosować w bezpiecznej odległości, co najmniej 10 m od
sprężarki.
W przypadku konieczności zastosowania drabin lub podestów roboczych w strefach, w których
przemieszczają się pojazdy lub maszyny mobilne albo za drzwiami, należy umieścić odpowiednią
sygnalizację lub barierki, aby zapobiec kolizjom oraz upadkom przedmiotów na przechodzących przez
wspomnianą strefę pracowników.
Prace pod napięciem
Prace przy wyposażeniu elektrycznym powinny być wykonywane w zespołowo lub co najmniej przez dwie
przeszkolone osoby. Podczas tych prac nie należy używać narzędzi metalowych, zegarków, biżuterii ani
innych przewodzących rzeczy osobistych oraz należy usunąć metalowe części ubrania, gdyż wyładowania
łukowe mogą doprowadzić do poważnych oparzeń.
Nie wolno podejmować jakichkolwiek prac pod podestem dolnej szafy rozdzielczej, jeśli przy wchodzeniu
do turbiny wiatrowej zauważy się obecność wody pod podestem. Należy sprawdzić, czy kable elektryczne
utrzymane są w dobrym stanie i zachowują swoje zdolności izolacyjne.
Prace transportowe
Przewożenie towarów niebezpiecznych
Wszelkie ładowane i przewożone produkty chemiczne muszą mieć wymagane atesty zaakceptowane przez
dział BHP. Należy przestrzegać zaleceń i znaków podanych na etykietach opakowań oraz sprawdzić, czy
opakowania są w dobrym stanie i nie widać na nich wycieków.
Podczas załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych silnik nie może pracować, a pojazd musi być
nieruchomy. Nie wolno używać otwartego ognia, ani palić tytoniu w pobliżu pojazdów lub kontenerów i w
ich wnętrzu.
Opakowania towarów niebezpiecznych, zwłaszcza butle z gazem nie mogą się przewracać ani uderzać o
siebie, a więc powinny być układane w pojeździe w taki sposób, aby nie mogły przewrócić się ani spaść.
Leżące butle należy zaklinować, podeprzeć lub w sposób bezpieczny i właściwy przymocować, aby nie mogły
się poruszać. Butle mogą być też przewożone w pozycji pionowej w odpowiednich uchwytach
zabezpieczających je przed upadkiem. Pojemniki najlepiej jest przewozić otwartymi lub wentylowanymi
pojazdami. Jeśli jest to niemożliwe, na drzwiach ładowni zamkniętych i niewyposażonych w system
wentylacji pojazdów należy wykonać widoczny napis informujący o braku wentylacji i konieczności ich
ostrożnego otwierania. W przypadku zakrytych pojazdów należy zapewnić kierowcy i pasażerom
odpowiednią wentylację. Jeśli nastąpi wyciek substancji wewnątrz pojazdu, można go będzie ponownie użyć
dopiero po umyciu jego podłogi oraz, zależnie od danego przypadku, po przeprowadzeniu jego dezynfekcji
lub odkażeniu. Należy sprawdzić, czy przewożone tym samym pojazdem towary i przedmioty nie zostały
skażone.
Transport ładunków
Przy przenoszeniu ładunków za pomocą żurawi należy oznakować obszar, w jakim czynność ta będzie
wykonywana, wyznaczając strefę zagrożenia przy pomocy np. barierek i tablic ostrzegawczych, plastikowych
taśm, łańcuchów lub pachołków.
Należy przestrzegać zakazu przebywania pod zawieszonymi ciężarami.
Pracownicy muszą stale utrzymywać między sobą łączność przy pomocy krótkofalówek bądź innego
systemu zapewniającego utrzymanie między nimi komunikacji. Również koordynator wykonywanej pracy
powinien systematycznie kontaktować się z poszczególnymi pracownikami, aby sprawdzić, czy prace
przebiegają prawidłowo i zgodnie z ustaleniami.
Transport ręczny
Należy unikać transportowania ładunków ręcznie. Zwłaszcza nie należy obsługiwać ładunku ręcznie na
niestabilnych lub śliskich powierzchniach. Należy unikać przenoszenia ciężarów podczas wchodzenia po
zboczach, schodach lub drabinach. Podczas przenoszenia ładunków należy także uwzględniać warunki
zewnętrzne. Unikać przeciągów i porywów wiatru, a w przypadku niskiej temperatury być odpowiednio
ciepło ubranym i nie wykonywać żadnych gwałtownych ruchów, dopóki się nie rozgrzeje i nie rozrusza
mięśni. Należy również sprawdzić, czy dysponuje się dostatecznym oświetleniem.
Przy transporcie ręcznym należy stosować ochronny pas krzyżowo-lędźwiowy.Podczas podnoszenia
ładunków należy umieścić stopy możliwie najbliżej ładunku lekko je rozstawiając w taki sposób, by jedna ze
stóp była wysunięta w stosunku do drugiej. Podnieść ciężar z wyprostowanymi plecami, używając do tego
mięśni nóg i uginając je w kolanach. Unieść ładunek, angażując do tego spodnią część dłoni wraz z nasadą
palców, a nie ich końce. Ładunek należy utrzymywać blisko ciała, podpierając go wyciągniętymi ramionami.
Ciężar należy przenosić w taki sposób, by nie zasłaniał pracownikowi pola widzenia, mocno przytrzymując
go rękami i zawsze z przodu ciała. W trakcie obsługi ciężaru należy unikać gwałtownych ruchów tułowia. W
razie konieczności wykonania obrotu podczas jego przenoszenia należy tego dokonać przesuwając stopy i
obracając się całym ciałem.
Przy obsłudze ładunku należy go w miarę możliwości popychać, unikając jego ciągnięcia. Do pchania lub
ciągnięcia ciężaru należy starać się wykorzystać ciężar własnego ciała.
Prace wewnątrz wieży
- Użytkowanie drabin wewnętrznych
Podczas wchodzenia lub schodzenia po drabinie, do jednej liny asekuracyjnej mogą być przymocowane
maksymalnie dwie osoby, które nigdy nie mogą równocześnie przebywać na tym samym odcinku drabiny
Pracownik przenoszący ładunek powinien ostatni podczas wchodzenia i pierwszy podczas schodzenia. W
miarę przemieszczania się po drabinie należy zamykać za sobą kolejne napotykane pokrywy włazów .
Czynność schodzenia z drabiny na ostatni podest należy wykonywać bez odczepiania urządzenia
samozaciskowego . - Użytkowanie wind (dźwigów osobowych lub osobowo-towarowych)
Bezwzględnie zabrania się korzystania z dźwigu nieposiadającego certyfikatu dostawcy, zablokowanego
przez konserwatorów lub takiego, w stosunku, do którego – po wstępnym przeglądzie – nie będzie można
zagwarantować prawidłowości jego funkcjonowania. Zabrania się również korzystania z dźwigu przez
nieprzeszkolony w zakresie jego obsługi personel. Przed użyciem windy należy zatrzymać turbinę wiatrową.
Przemieszczanie ładunków zainstalowanymi w turbinach wiatrowych windami jest dozwolone tylko w
przypadku modeli z prowadnicami linowymi, pod warunkiem, że łączny ciężar nie przekroczy parametrów
maksymalnego dopuszczalnego udźwigu, a siła wiatru nie przekracza dopuszczalnych przez producenta
wartości.
Podczas korzystania z dźwigu drzwi powinny pozostać przez cały czas zamknięte i podczas jego
funkcjonowania zabrania się wchodzenia do szybu zamkniętej instalacji.
Wchodzenie po drabinie wewnętrznej w trakcie pracy dźwigu jest zabronione. Jeśli zajdzie konieczność
przemieszczenia się po drabinie wewnętrznej należy zablokować windę, wyjmując klucz z pulpitu
sterowniczego windy.
W razie awarii windy należy ją odłączyć od źródła zasilania, aby uniemożliwić jej dalsze użytkowanie i
nacisnąć przycisk stałego zatrzymania awaryjnego.Należy zasygnalizować obecność osób pracujących w
turbinie wiatrowej, a także poinformować o istniejących zagrożeniach oraz o zakazie wchodzenia na
maszynę przez nieupoważnione osobyBezwzględnie zabrania się korzystania z dźwigu przez
nieprzeszkolony w zakresie jego obsługi personelPrzemieszczanie ładunków zainstalowanymi w turbinach
wiatrowych windami w obecności przebywających w kabinie osób jest dozwolone tylko w przypadku modeli
z prowadnicami linowymi, z których można wyjść na drabinę przez drzwi przednie, i tylko pod warunkiem,
że łączny ciężar nie przekroczy parametrów maksymalnego dopuszczalnego udźwigu sprzętu, a siła wiatru
nie będzie przekraczała wartości dopuszczalnycW przypadku wind na prowadnicach stałych przewożenie
ładunków jest dozwolone pod warunkiem, że ich łączny ciężar nie przekracza parametrów maksymalnego
dopuszczalnego udźwigu sprzętu, siła wiatru nie jest większa niż 20 m/s oraz że proces ten przeprowadzany
jest w trybie AUTOMATYCZNYM bez obecności pracowników we wnętrzu, zaś sterowanie odbywa się za
pośrednictwem pulpitu sterowniczego znajdującego się na dolnym podeście turbiny wiatrowej
Prace na zewnątrz
1. Uwzględnianie warunków środowiska
Podczas podejmowania i prowadzenia prac w elektrowniach wiatrowych niezwykle ważne jest
uwzględnianie panujących warunków pogodowych, zwłaszcza prędkości wiatru, która powinna być na
bieżąco sprawdzana.
W pracach prowadzonych na zewnątrz, zwłaszcza podnoszenia ładunków, niezbędna jest odpowiednia
widoczność obiektów i osób współpracujących przy tych operacjach, którą może pogorszyć mgła lub silny
opad atmosferyczny. Jeśli istnieje ryzyko wystąpienia burzy z wyładowaniami elektrycznymi należy opuścić
turbinę wiatrową, a nawet cały park wiatrowy, jeśli podstacja nie zapewnia właściwego schronienia przed
burzą.
Przed przystąpieniem do realizacji prac w turbinach wiatrowych należy sprawdzić temperaturę panującą
wewnątrz gondoli oraz temperaturę otoczenia, które należy uwzględnić przy stosowaniu dodatkowych
środków ochronnych (np. odzieży ochronnej), z uwzględnieniem: czasu ekspozycji pracownika, pory i czasu
trwania odpoczynku, stopnia fizycznego obciążenia organizmu podczas wykonywania planowanych prac,
specyficznych środków zapobiegawczych zapewniających dostosowanie się do warunków pracy.
W przypadku oblodzenia nie wolno zbliżać się do elektrowni ani poruszać po drogach dojazdowych dopóki
nie zostanie załączony system zdalnego sterowania umożliwiający zatrzymanie turbiny, a osadzony na
łopatach lód zostanie całkowicie usunięty (spadający lód może być rozrzucany w zasięgu większym od
dwukrotności wysokości wieży).
Ze względu na konieczność podejmowania działań również w nocy pracownicy powinni nosić odzież z
dobrze widocznymi elementami odblaskowymi.
2. Prace z użyciem koszy oraz podestów
Przed przystąpieniem do wykonywania prac wymagających użycia koszy należy zatrzymać turbinę wiatrową,
rozłączyć komunikację ze zdalnym sterowaniem, zamieścić odpowiednie znaki ostrzegawcze i
bezpieczeństwa i zablokować wirnik.
Personel musi zostać wyposażony w ręczne wiatromierze, dzięki którym będzie można w dowolnym
momencie określić prędkość wiatru, przy której wykonywane są prace. Jeżeli podest ruchomy lub żuraw, do
których zamocowany jest kosz, wyposażony jest w wiatromierze, w razie niezgodności danych dotyczących
prędkości wiatru udostępnionych przez ręczne wiatromierze z danymi anemometrów, w które wyposażone
są urządzenia dźwigowe, za prawidłowe uznane zostaną wyższe dane odczytowe. Wykonanie tych operacji
wymaga obecności kierującego – specjalisty ds. BHP odpowiedzialnego za dopilnowanie tego, by przez cały
czas były przestrzegane procedury i środki ostrożności.
Przygotować teren, unikając nierówności i utwardzając jego powierzchnię tak, by żuraw lub ruchomy podest
zostały dokładnie wypoziomowane. Przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić ich wypoziomowanie. Jeśli
podczas wykonywania pracy zauważy się, że którakolwiek z podpór uległa zapadnięciu, należy bezzwłocznie
przerwać wykonywane czynności.
Stosować podnośniki umożliwiające uniesienie sprzętu na wysokość zapewniającą całkowite oddzielenie
opon od podłoża.
Polecenia należy wydawać za pośrednictwem telefonu łączności wewnętrznej. Jeśli jednak okaże się to
niemożliwe, należy tego dokonywać posługując się odpowiednimi sygnałami, które musi doskonale znać
zarówno osoba kierująca danym manewrem i jej współpracownicy, jak i operator dźwigu (w przypadku
korzystania z zamocowanego do dźwigu kosza), który z kolei odpowiadać będzie na wydane polecenia
odpowiednimi sygnałami świetlnymi lub akustycznymi. Sprzęt musi być wyposażony w system zjazdu
awaryjnego.
Jeżeli wykonanie operacji z zamocowanym do żurawia koszem jest niemożliwe, można użyć kosza
podwieszanego o tych samych parametrach jedynie przy prędkości wiatru wynoszącej do 5 m/s. Należy
wówczas przywiązać liny podtrzymujące i prowadzące do kilku punktów kosza, aby móc kontrolować jego
ruch, a czas trwania tej operacji powinien być ograniczony do minimum.
3. Prace pionowe na zewnątrz
Prace pionowe to techniki pracy na wysokości z wykorzystaniem lin, mocowań i przyrządów
umożliwiających wspinanie się po obiektach naturalnych, gruncie i budynkach, wraz ze wszystkimi
załączonymi do nich akcesoriami mającymi na celu wykonanie konkretnych prac. Osoby wykonujące tego
typu prace muszą być przeszkolone w technikach alpinistycznych i ratunkowych.
Przed przystąpieniem do wykonywania prac pionowych należy:
o zatrzymać turbinę wiatrową i rozłączyć komunikację ze zdalnym sterowaniem,
o zamieścić odpowiednie znaki ostrzegawcze i bezpieczeństwa,
o wejść do gondoli i wciągnąć niezbędne oprzyrządowanie, narzędzia, sprzęty oraz
materiały eksploatacyjne i części zamienne,
o zablokować wirnik,
o zablokować wyłącznik główny w pozycji „wyłączony,
o zlokalizować punkty kotwiczenia w strefie pracy i zamocować liny.
Należy dopilnować, aby liny nie ocierały się o ostre krawędzie, a w miejscach narażenia należy zamieścić
odpowiednie osłony lub podkładki.
Przed wyjściem z gondoli należy połączyć własną linę kotwiczącą z uprzednio założonym głównym punktem
kotwiczącym. Połączyć się z linami za pomocą urządzeń samozaciskowych i przyrządu zjazdowego. Na jednej
linie powinien znajdować się przyrząd zjazdowy, a na drugiej przyrząd samozaciskowy.
Należy upewnić się, że opuszczone liny dochodzą do ziemi, a następnie przywiązać się do systemu asekuracji
i rozpocząć kontrolowane schodzenie po linach.
Każdy pracownik powinien dysponować jedną liną do schodzenia i drugą do asekuracji . Liny te należy
zamocować do różnych punktów kotwiczących.
Należy również przestrzegać zasady, aby dwóch pracowników nie pracowało równocześnie, wisząc na tej
samej linie.
Wszystkie liny i stosowany sprzęt powinny być atestowane zgodne z obowiązującymi przepisami i posiadać
stosowne certyfikaty.
Również opuszczanie ładunku powinno odbywać się za pomocą atestowanego systemu wyposażonego w
przyrządy zaciskowe i niezależnego od systemu używanego przez pracownika. Systemy te powinny być
sprawdzone na terenie budowy.
4. Prace przy wciągniku gondoli
W przypadku prędkości wiatru zbliżonej do dopuszczalnej (zwykle 20 m/s), należy zawiesić ładunek o masie
około 10 – 20 kg, aby zapobiec rozhuśtaniu wciągnika.
Przed wykonaniem manewrów za pomocą wciągnika należy wyznaczyć strefę zagrożenia w promieniu 20 m
od punktu opuszczania wciągnika. Podczas podnoszenia lub opuszczania ładunku żaden pracownik nie może
przebywać w tej strefie.
Pracownik obsługujący wciągnik powinien pracować w szelkach bezpieczeństwa, które przed otwarciem
pokrywy włazu gondoli muszą zostać zakotwiczone do punktu o odpowiedniej wytrzymałości i stabilności,
jak na przykład śruba oczkowa generatora.
Podczas wykonywania manewrów unoszenia lub opuszczania ładunku operator wciągnika powinien cały
czas obsługując pulpit sterowniczy kontrolować prawidłowość układania się łańcucha w specjalnie do tego
przeznaczonej skrzyni.
Nie wolno chwytać rękami łańcucha wciągnika, aby uniknąć zmiażdżenia palców.
Przed zdjęciem z wciągnika ładunku, który był nim wciągany do gondoli oraz przed wyciągnięciem go na
zewnątrz w przypadku spuszczania ładunku na ziemię należy się upewnić, że u podstawy turbiny wiatrowej,
gdzie może spaść dany ładunek, nie przebywa żadna osoba. Pokrywa włazu może być otwarta podczas tych
operacji jedynie w taki sposób, aby materiał nie spadł na podstawę turbiny wiatrowej.
